ARTI NEFES VAKFI, YAŞLI DOSTU EVLER GEREKÇE VE AMAÇ: Dünyada nüfus yaşlanıyor. Ülkemizde ve yakın çevremizde geçmişe göre daha çok yaşlı insan var. Türkiye’deki 27 milyon hane halkından 4 milyon kişi, Antalya’da ise 711.500 hane halkından 126.bin kişi tek başına, yalnız yaşamaktadır. Türkiye’de yaşam ortalaması 78 yıla yükselmiştir. Yaşlıların sorunları da görmezden gelinmeyecek kadar artmıştır. Günümüzde geniş aile yapısı, ülkemizde çekirdek aileye dönüştü. Geleneksel Türk aile yapısında dede, büyükanne, hala, amca, yeğenler, çocuklar vardı. Aile içinde koruma, bakım vardı. Hasta olsak başımızda fır dönülür, acımızı paylaşmak için elden ne gelirse yapılırdı. Doktora gitmek sorun olmazdı. Günümüzde yapı çekirdek ailedir. Çekirdek ailede anne, baba ve çocuklar vardır. Geniş ailenin diğer fertleri uzak mahallelerde, farklı şehirlerde ya da uzak ülkelerde oturmaktadır. Belki sevgi saygı yok olmamıştır fakat uygulaması olanaksızlaşmıştır. “Gözden ırak olan gönülden de ırak olur” atasözümüz sanki bunun için söylenmiştir. Her gün haberlerde ve sosyal medyada duyuyoruz: Yaşlı adamın bankadan çektiği parasını gasp ettiler.” Evine girip yaşlı kadını yaralayıp ziynet eşyalarını çaldılar. “Yalnız yaşayan emekli kalp krizi geçirdi, cenazesi beş gün sonra fark edildi. “Ölen yaşlının çocuklarının adresi bulunamadı, cenazesini belediye kaldırdı” gibi. Akdeniz Üniversitesi’nden bir grup öğrenci yaşlıları evlerinde ziyaret etti, dertlerini dinledi. Bir sordular bin ah işittiler: “Duvarlarla konuşuyorum, kapımı çalan yok, marketten aldıklarımı taşımak kollarımı koparıyor. Merdiven inip çıkamadığım için haftalardır dışarı çıkamıyorum, evde asansör de yok, “gözlerim zayıflamış, ehliyetime elkonuldu, araba kullanamıyorum”… Yaşlıların karşılaştıkları sorunlar şu şekilde özetlenebilir: Ev temizliği, çamaşır yıkama, bozulan ampulü değiştirme, tamirci çağırma, kapıya gelenlere güvenmeme, cep telefonunu kullanamama, hastaneden randevu alamama, doktora kadar gidememe, ilaçları yanlış alma korkusu, ev kazası olduğunda haber verecek kimselerinin olmaması, karagün! geldiğinde cenazesinin ortada kalacağı, huzurevlerinde rahat edemeyecekleri ve diğerleri… ARTI NEFES VAKFI Vakfın kuruluş hikâyesi: Türkiye’den çocuksuz bir aile, yakın zamanda tek evladını ve eşini kaybetmiş bir anne, hasta bir kız kardeş, yine tek evladı uzak bir şehirde yaşayan emekli bir kadın, yurt dışından gelmiş bir sosyal hizmet uzmanı ile deneyimli bir Gerontolog toplanmış konuşurlarken başladı. Ne olacak Türkiye’deki aksaçlılarla, yok saçlıların hali sorusu gündeme geldi. Türkiye’deki durum masaya yatırıldı, yurtdışından örnekler verildi, çözümler arandı, yapılabilecekler yazıya döküldü. Bir vakıf kurulması, çözümlerin ete kemiğe bürünmesi kararlaştırıldı. Artı Nefes Vakfı kuruldu. (2017) Artı Nefes Vakfı, Akdeniz Üniversitesi’nden öğretim üyelerini de kadrolarına dahil ederek yola çıktı. İlk olarak akademik alanda teorik çalışmalara yoğunlaşıldı. Akdeniz üniversitesi bünyesinde yaşlılar üzerinde araştırmalar, konferanslar, sempozyumlarla bilgi toplandı. Uzman öğretim üyeleri ile belediyelerin yaşlı evlerinde, emekli kahvelerinde yaşlıların sorunları, sık rastlanan hastalıklar, kuşaklar arası buluşmalar düzenlendi. Aktif yaşlılar etkinlikleri ile sesini duyurmaya devam etti. Yaşlıların üretim enerjileri deneyimlendi, aktif olmanın yaşama yansımaları kanıtlandı. Bu toplantılarda yaşlılar değerli bilgiler edinirken, ekibimiz de yaşlılardan yeni bilgiler edinerek sorunları bilimin ışığında akademik olarak değerlendirdi. Sorunların sağlık, aktif yaşam, sosyalleşmek, yaşlı dostu konutların mimarisi v. b şeklinde yoğunlaştığı görüldü. Özetle biz yaşlılarımızı bilgilendirdik, biz de yaşlılarımızdan bilgilendik. Yurt dışı örneklerini inceledik ve şu kararı verdik: Yaş almak kaderdir ama yaşlanmak, yıllara meydan okuyarak yaşama küsmeden aktif ve sosyal kalmakla ilintilidir. Yaşlılar geleceğe güvenle bakmak istiyor. Yakınlarına ve Devlete yük olmadan, bakıma muhtaç olarak algılanmadan, kabul görmek istiyorlar. Yarattıkları değerlerin dışlanmamasını istiyorlar. Alışık oldukları çevreden, arkadaşlık atmosferinden kopmak istemiyorlar. Sonuç olarak fertler alışık oldukları çevrelerde, akraba ve dostları arasında, hükmettikleri (sahip oldukları) mülklerinde (kendi evlerinde) daha mutludurlar. O halde bu mutluluğu iyi bir yaşamla onlara sunmak evlatların görevi olmalıdır. NEREDE? Artı Nefes Vakfı bünyesinde kurulan her ferdin kendi evinde. NASIL? Geniş aile düzeninde. HANGİ KOŞULLARDA? Güven içinde, sağlıklı, gelecek endişesi taşımadan. YAŞLI DOSTU EVLER NASIL GERÇEKLEŞECEK? Yaşlı dostu konutlar kurulup, fertlerin kendi evlerinde geniş aile yapısı yaratılarak gerçekleştirilecektir. LOKASYON: Tip proje Antalya, Döşemealtı ilçesi için geliştirilmiştir. Grup oluştuğunda Antalya dışındaki şehirler ile mimari proje ve deneyim paylaşımı yapılacaktır. Mevcut Proje: Artı Nefes Vakfı mevcut nakit varlığı ile belli büyüklükte arsa satın alabilir. Mimari proje: 110 m2 yerleşimli, iki katlı binalar, her binada 4 daire ve müstakil evler şeklindedir. Projede sosyal birimler, yaşam ve aktivite alanları, hobi bahçelerine yer verilmiştir. Hedef Proje: Belediyelerden, Milli Emlak’tan ya da kişi ve kurumlardan temin edilecek geniş bir arsa üzerinde tüm ihtiyaçların karşılandığı, ileri bakım da verilebilen bir Yaşam (Alzheimer-Demans) Köyü kurulmasıdır. Üye sayısı yeterliliğe ulaştığında kamu kaynaklarından ya da AB gibi uluslararası kurumlardan fon alınması mümkündür. S.S. SORULAR VE YANITLAR Kaç ev yapılacak? Ev sayısını projeye gösterilecek ilgi belirleyecektir. İlginin yoğunluğu oranında verimlilik artacak, maliyet düşecektir. Belli bir süre talep toplanacak, gelecek talebe göre ev sayısı belirlenecektir. Talebin yoğun olması halinde bir adım ötesi (III: Bölüm) yaşama geçirilecektir. Masraflar nasıl karşılanacak? Arsasını vakıf temin edecek, inşaat maliyetini şahıslar karşılayacaklardır. Kurulacak evlerin sahibi kim olacak? Evler iki nesil süre ile inşaatı yapanın olacak, İKİ NESİL sonra vakfa geçecektir. Vakfın sürekliliği nasıl sağlanacak? Arzumuz ve planlarımız vakfın ebediyen yaşaması üzerinedir. Evlerin kuruluşunda sosyal tesisleri ve belli sayıdaki daireyi vakıf kuracak ve kiraya verecektir. Daha sonra mülkiyetine alacağı evleri de kiraya vererek ya da satarak elde ettiği gelirlerle varlığını sürdürecek ve yeni yatırımlar yapacaktır. Yönetim nasıl olacak? Projemizdeki YAŞLI DOSTU EVLER ülkemizde çok yeni olduğu için henüz yasası yoktur. Yasa çıkıncaya kadar mevcut Apartman Yönetimi Kanunu ve kurallarına göre yönetilecektir. YAŞLI DOSTU EVLER’NİN GETİRDİĞİ YENİLİKLER NELERDİR? 6.1) Mimari: Yaşlıların ihtiyaçları göz önüne tutularak ve diğer ülkelerdeki kurumlar örnek alınarak projelendirilmiştir. Giriş ve koridorlar engelsiz ve özel el tutacaklıdır. Her katta asansör vardır. Kapılar geniştir ve dışa açılır, mutfak tezgâhları ve lavabolar yaşlıların erişebileceği kadar alçağa monte edilmiştir… 6.2) Ortak etkinliklerin yapılacağı sohbet edilecek, TV izlenecek, kitap gazete okunacak, dostlara çay kahve ikram edilebilecek salonlar ve köşeler bulunacaktır… 6.3 ) Özel etkinlik ve hobi odaları olacak bu odalarda resim, ebru, maket, elişİ benzeri çalışmalar yapılacaktır. Ayrıca bu ürünlerin sergileneceği bir alan bunacaktır. Kuaför, pastane, market vb. olacaktır. 6.4) Hobi bahçeleri olacak, sebze, çiçek yetiştirilecek, tavşan güvercin, tavuk beslenebilecektir. 6.5) Her evde acil çağrı butonu bulunacak, ihtiyaç halinde uzman sağlıkçı veya güvenlikçi yardıma koşacaktır. Gerektiğinde 112 ambulans çağıracaktır. 7) Sosyal faaliyetler için ortam hazırlanacak, grup oluşturulacak, şehirdeki etkinliklere katılım yapılacak, yurtiçi, yurtdışı geziler düzenlenecektir. 8) Sağlık hizmetleri özel anlaşmalı bir kuruluş ile (özel ya da kamu hastanesi) karşılanacaktır. Kuruluşun hemşiresi tansiyon, ilaç takibi vb. ihtiyaçları karşılarken, doktoru periyodik aralıklarla gelip sağlık taraması yapacak, tedaviye ihtiyaç duyduğunda hastaneye sevk edecektir. 9) Ödemeler ne zaman yapılacak? Talep toplama döneminde hiçbir ödeme istenmeyecektir. Talepler toplandıktan sonra isteklilerin sayısına göre maliyet hesaplanacak, inşaatların başlaması ile ödemeler alınacaktır. 10) Vakfa nasıl üye olunur? İsteyen herkes Vakfa aday üye olabilir. Vakıf faaliyetlerinde iki sene süre ile uyumlu çalışan aday üyeler, ya da ev alanlar, ya da bir ev alacak kadar maddi destek verenler Vakıf mütevelli kurulu kararı ile mütevelli kurulu üyesi (tam söz sahibi) olurlar. 11) Aday üyelerin hak ve yükümlülükleri nelerdir? Aday üyeler toplantılara katılırlar, öneri sunabilir, etkinliklerde görev alabilirler. Aylık 10,- (yıllık 120 TL. Peşin) bağış yaparlar. Bağışlar burs olarak öğrencilere aktarılır. 12) Öncelikle kimler düşünüldü? * Tek kişilik aileler, yalnız yaşayan bireyler. * Anne/babasına konut alıp hayır duası almak isteyenler * Huzur evlerinde huzur bulamayacağına inananlar. * Çocuksuz aileler * Çocukları ile ayrı şehirde yaşayanlar. * Anne babası farklı ülkelerde yaşayanlar. * Yurt dışında olup da ahir ömrümü Türkiye’de geçireyim diyenler * Annedir/babadır atamam fakat onlarla bir arada da olamam diyenler. BİR ADIM İLERİSİ. (Nihai hedef) Projenin göreceği ilgi, sermaye ve ortak sayısı yeterli olduğunda: A) YAŞAM KÖYÜ bünyesinde sağlık birimi (hastane/ revir) kurulacaktır. Bütçesinin yeterliliği oranında doktor, hemşire kadrolu olarak alınacaktır. B) Zamanla yatılı sağlık ünitesi (bakımevi) kurulacaktır. C) Demans / Alzheimer köyü kurulacaktır. Demans köyü için proje belediyelere iletilmiş ve ortak girişim olarak gerçekleştirilmesi teklif edilmiştir. Arzumuz arsa/ arazi belediyelerden / Milli Emlak’tan; inşaat giderlerinin vakıftan karşılanması şeklindedir. BEKLENTİLERİMİZ “Bu projeyi olumlu buluyorum, huzurlu bir yaşlılık geçirmek istiyorum, yakınlarıma yararlı olmak istiyorum” diyorsanız: Aday üye olunuz. Ev sahibi olmak için başvuru yapınız. (Başvuru için: www.artinefes.org.tr/ artinefes@gmail.com) Yaşlı Dostu Yaşam Evimizde komşu olalım, her sabah güne günaydınla başlayalım, huzurlu ve güvenli yaşayalım, geniş ailemiz arasında iyi akşamlar! diyelim. Yaşar Kaynar (Aralık 2019) Artı Nefes Vakfı, 350.Sk. 1, Gürsu Mah. Konyaaltı/ ANTALYA, Tel./ WhatsApp: 0553.050 2784 Fotoğraf, Japonya’daki örnek bir yaşamdan alınmıştır.
